حیوانات اگزوتیک
بحث حیوانات اگزوتیک و شرایط نگهداری و پرورش آنها زمانی ارزشمند است که ماهیت این موجودات و اصل مقبولیت در اجتماع آنها حل شده باشد.پس در این قسمت سعی میکنیم به تفضیل این موضوع را بررسی کنیم.
حیوانات اگزوتیک که مدت زیادی از عمر نگهداری مدرن آنها در ایران نمیگذرد به چند شاخه تقسیم بندی میشوند البته این تقسیم بندی بر مبنای معیار هایی چون نوع منطقه –کشور یا محیط طبیعی زندگی آن حیوانات متفاوت است.بعنوان مثال نگهداری از گونه هایی از طوطی سانان در امریکای لاتین امری روتین و جزو حیوانات اهلی آن منطقه محسوب میشوند و برای طبابت این دسته از پرندگان از متخصص حیوانات اگزوتیک استفاده نمیشود این درحالیست که در اکثر کتب معتبر دامپزشکی آن گونه عضوی از حیوانات اگزوتیک میباشد.
پس تقسیم بندی که میتوان برای حیوانات اگزوتیک در ایران منظور کرد از این قرار است:
گروهی تحت عنوان پستانداران کوچک ازجمله همستر-جربیل(پرشین جرد که بومی ایران است)و…
خزندگان از جمله مار-مارمولک –ایگوانا و …
پرنگان زینتی از جمله طوطی – مینا و …
پستانداران دریایی مثل دلفین –فوک دریای خزر و…
و آبزیان و…
برای پرورش یک حیوان باید چند نکته مد نظر قرار گیرد:
الف-نداشتن مشکل شرعی ب-مقبولیت جامعه ج-کاربردی بودن حیوان د-توجیه اقتصادی
نداشتن مشکل شرعی:
فرهنگ ایرانی و اعتقادات دینی ما مردم ایران همیشه از محبت کردن به حیوانات و رعایت حقوق آن زبانبسته ها از ابتدای به امر تا به حال سخن گفته.و در کنار آن احکامی را در ارتباط با چگونگی برخورد و مسایل شرعی این حیوانات بیان کرده است.خوشبختانه در زمینه حیوانات اگزوتیک مشکل شرعی مطرح نشده و امکان پرورش برای دوستداران میباشد.
مقبولیت جامعه و کاربردی بودن حیوان:
مقوله پرورش این حیوانات از چند جنبه قابل بررسی است.یک دیدگاه در زمینه کارهای آزمایشگاهی است که میتوان حیوانات اگزوتیک زیر شاخه پستانداران کوچک را در آن جای داد که همستر ها و جربیل ها و… بعلت شباهت ساختار ژنی به انسان(درمان دیابت و…)بسیار کارآ میباشدو دیگر مقوله نگهداری بعنوان حیوان خانگی میباشد .
بسیاری از مقالات روز روانپزشکی به اصل درمان اختلالات اعصاب و روان با استفاده از حیوانات میپردازد و بطور جدی پیگیر میباشند زیرا دستاوردهای جالبی داشته اند بعنوان مثال درمان دمانس-آلزایمر-مشکلات هیجانی و… و این امر تا آنجا پیش رفته است که به شیوه گزینش حیوانات و سودهایی که هر کدام برای رفع نیازهای روحی بشری و درمان آنها دارد اشاره شده است.
در ادامه این مبحث مطلبی را از کتاب « دکتر سینتیا چندلر » آثار درمانی « سود جستن از حیوانات درمانی در امر مشاوره و روان درمانی » می آورم که تصدیق کننده مطالب و تاثیر جالب این حیوانات بر رشد کودکان را بیان میکند:
“اما باید دانست که آثار ارزشمند روان شناختی حیوانات دست آموز فقط درباره ی آدم های مشکل دار و افراد دچار اختلال روان پزشکی صادق نیست. همدم بودن با حیوانات و گیاهان خانگی می تواند در رشد شناختی کودکان خردسال و نوجوان بسیار اثربخش و سودمند باشد.
در عمل بسیاری از واقعیت های تلخ و شیرین زندگی و « جبر بیولوژیک » این زندگی را نونهال خود با همدم و همبسته بودن با طبیعت جاری کنارش بسته به هوش خود ، به سادگی می تواند بیاموزد. برای نمونه ، اغلب پدران و مادران در آموزش واقعیت های ناگریز جنسی – آمیزشی به کودکان و نوجوانان خود مشکل دارند و در این زمینه سردرگم و درمانده می شوند.
نگه داری از حیوانات خانگی این مشکل را به آسانی غیر قابل تصوری حل می کند و کودک می تواند با نگاهی همچون والد به حیوان خود ، بردباری و شکیبایی جنسی را از گذر آموزش همین امر به حیوان غریزه مندش ، فرا گیرد و از درگیر شدن در روابط جسورانه و گاه ویرانگر – به ویژه در سنین آغاز نوجوانی و جوانی – پرهیز نماید. مفهوم « نگاه و نوازش خوب و بد » را به کامل ترین صورت می توان در زمینه ی نگه داری از حیوانات خانگی دست آموز به کودک آموزش داد.“
همچنین اثبات آثار روزمره ای که حاصل از ارتباط دائم با آنها میباشد بدین شرح است:کاهش فشار خون و قند بالا از طریق کاهش کورتیزول و افزایش اندورفین- اکسی توسین ، پرولاکتین ، فنیل اکتیک اسید و دوپامین.
از سایر موارد به :
- فرو نشاندن تنش و اضطراب بیماران دچار اختلال خلقی و دیگر اختلالات روان پزشکی
- افزایش اجتماع گرایی و کاهش فشار خون ، ضربان قلب ، و کردارهای پس رونده ی نامتناسب در بیماران دچار آلزایمر و دیگر دمانس ها
- کاهش و کنترل اپی زودهای اختلال افسردگی و یا نشانه های آن در آزمون بک
- افزایش اعتماد به خویشتن ؛ یاری رساندن به سازگار شدن کودکان بستری شده با شرایط بیمارستان و بهبود خلق پایین آنان
- کاهش تکان ها ، کردار و جهش های تکراری ، چرخیدن گرد اشیا ، فریاد و هیاهو نمودن ها ، وضعیت بخشی دست ها در کودکان اوتیستیک و افزایش پیوستن آن ها به درمانگر ، و آغاز به انجام و باز انجام کنش های درمانی و پاسخ دهی مناسب به آن ها
- کاهش مشکلات یادگیری در کودکان دارای ناتوانی و کاستی هوشی و برانگیختن کنش ها و واکنش های کرداری گفتاری و ناگفتاری در آنان
- کاستن از حواس پرتی ، درماندگی آموخته شده ، اخم و قشقرق ، در عین افزایش تماس چشمی ، و بهبود روابط هیجانی و رفتار با همسالان در کودکان دارای مشکلات هیجانی و کرداری
میتوان اشاره کرد.
در ادامه بحث مقبولیت از دیدگاه جامعه باید شرایط نگهداری در محیط خانواده نیز بررسی شود بعنوان مثال نگهداری از گونه ای خاص جربیل بعنوان گونه شبزی شاید برای اعضای خانواده ایجاد مشکل کند یا خصوصیات ظاهری ایگوانا شاید مورد پسند عده ای نباشد ویا شرایط نگهداری از پرندگان زینتی باید عاطفی تر از سایرین باشد و این امر در نگهداری تمامی این حیوانات میسر نخواهد بود جز مقبولیت نزد خانواده پذیرنده و جامعه مرتبط.
در نهایت بررسی توجیه اقتصادی با توضیح های داده شده بر عهده شخص سرمایه گذار است.کارهای آزمایشگاهی در کشور ما رو به افزایش بوده و علاقه مندان به نگهداری از این حیوانات جالب نیز در سرتاسر این کهن گربه زیبا بسیارند.